የዲጂታል ክፍፍል

ሁሉም ተጠቃሚዎች 3.77 ዶላር (190 ብር ገደማ) ቢከፍሉ፣ ኢትዮቴሌኮም 9.2 ሚሊዮን ዶላር (478 ሚሊዮን ብር ገደማ) ገቢ ያጣል።

ነገር ግን 10 በመቶ የሚሆኑ ተጠቃሚዎች በመጨመራቸው ምክንያት የዜጎች የነፍስ ወከፍ ገቢ በ2.5 በመቶ ይጨምራል። ይህም 2.7 ቢሊዮን ዶላር (140 ቢሊዮን ብር ገደማ) ለኢኮኖሚው ይጨምርለታል።

በዚህም መንግሥት ጉድለቱን መደጎም ያዋጣዋል። የሞባይል በይነመረብ ተጠቃሚዎችን ቁጥር ማሳደግ የመሠረተ ልማት ጥያቄን መመለስ ብቻ አይደለም ያልነው ለዚህ ነው።

ወደ ነባራዊው እውነታ ስንመለስ...

በርካታ መሻሻሎች ቢኖሩም፣ ኢትዮጵያ አሁንም ከሳሃራ በታች ካሉ አገራት አንፃር እንኳን ወደኋላ ቀርታለች።

ከአራት አንዳችን ብቻ የበይነመረብ ተጠቃሚ በመሆናችን ምክንያት የዲጂታል ክፍፍሉ እየሰፋ ሲሆን የኢኮኖሚ ዕድገታችን ውሱንነት ገጥሞታል።

ከአራታችን ሦስቱ፣ በይነመረብ መጠቀም ያልቻሉት ኢትዮጵያውያን እነማን ናቸው? ለምንስ አገልግሎቱን አጡ?

በኢትዮጵያ ያለውን የዲጂታል ተጠቃሚነት ክፍተት ምን ያህል እንደሚያውቁ ለመፈተን የሚከተሉትን 5 ጥያቄዎች ሞክሩ፣

ይህንን መጠይቅ እየሞሉ ያሉት ከኢትዮጵያ ከሆነ ዕድሜዎ ከ35 በታች የመሆን ዕድሉ ሰፊ ነው። ምናልባትም ይህንን የሚያነቡት በስልክዎ ላይ ነው።

በኢትዮጵያ ስላለው የበይነመረብ ተዳራሽነት ጉዳይ ማንበብዎን አያቁሙ። ራዕያችን ለሁሉም ተዳራሽ እና በተመጣጣኝ ዋጋ የሚሽመት በይነመረብ እንዲኖር ነው።

ምንም እንኳን የኢትዮጵያን ኢኮኖሚ የማሳደግ አቅሙ ከፍተኛ ቢሆንም፣ የበይነመረብ ተዳራሽነት በኢትዮጵያ ከቦታ ቦታ እና ከማኅበረሰብ ማኅበረሰብ ያልተመጣጠነ ከመሆኑም ባሻገር በጣም ውድ ነው። ብዙ ዜጎች ከበይነመረብ አገልግሎት ተጠቃሚነት ተገልለው ይገኛሉ።

የበይነመረብ አገልግሎት ከማያገኙ የማኅበረሰብ ክፍሎች መካከል ቀድሞውኑም ተጋላጭ የሆኑ የማኅበረሰብ ክፍሎች ናቸው። እነዚህም የገጠር ነዋሪዎች፣ በዕድሜ የገፉ ዜጎች፣ ዝቅተኛ ገቢ ያላቸው የማኅበረሰብ ክፍሎች፣ እንዲሁም ሴቶች ናቸው።

የገጠር ሰዎች በኢትዮጵያ ከከተማ ሰዎች ያነሰ የበይነመረብ ተጠቃሚዎች ናቸው። ነዋሪነታቸው ገጠርም ይሁን ከተማ፣ ስርዓተ ፆታን መሠረት ያለው የተጠቃሚነት ክፍተት እየከፋ ነው።

እ.ኤ.አ. በ2018 9 በመቶ የሚሆኑት ወንዶች የበይነመረብ ተጠቃሚ ሲሆኑ፣ ከሴቶቹ ግን 5 በመቶዎቹ ብቻ ነበሩ የሚጠቀሙት፤ የ4 በመቶ ልዩነት አለው። ከሦስት ዓመት በኋላ በ2021 ልዩነቱ 9 በመቶ ደርሷል። 20 በመቶ ወንዶቸ በይነመረብ የሚጠቀሙ ሲሆን፣ ከሴቶቹ ደግሞ 11 በመቶዎች ብቻ ናቸው። (ኢንክሉሲቭ ኢንተርኔት ኢንዴክስ፣ 2018-2021)

መጠይቁን ከላይ ከሞሉ፣ ገጠር የሚኖሩ 1 በመቶ ሴቶችና 4 በመቶ ወንዶች ብቻ በይነመረብ ተጠቅመው እንደሚያውቁ ተናግረዋል። (ዩኤስኤይድ፣ 2016)

እዚያው መጠይቅ ላይ፣ ወጣት ኢትዮጵያውያን ዕድሜያቸው ከ30 በላይ ከሆኑት የበለጠ የበይነመረብ ተጠቃሚ ናቸው። በርግጥ ከ4 በይነመረብ ከተጠቀሙ ሰዎች ውስጥ 3ቱ ወጣቶች ናቸው፤ ከ10ሩ ደግሞ 6ቱ ወንዶች ናቸው (ዩኤስኤይድ፣ 2016)

የበይነመረብ አገልግሎት የማግኘት ዕድል በትምህርት ዕድልም ይወሰናል። ከሁለተኛ ደረጃ በላይ ትምህርት የቀመሱ 65 በመቶ ወንዶች እና 41 በመቶ ሴቶች በ2008 በይነመረብ ቢያንስ አንዴ ተጠቅመዋል። (ዩኤስኤይድ፣ 2016)

በሚገርም ንፅፅር፣ ያልተማሩ ወንዶች እና ሴቶች መካከል ከ2 ሺሕ ሰዎች አንዳቸው ብቻ ናቸው በ2008 ኢንተርኔት የተጠቀሙት።

ብዙዎቹ ኢትዮጵያውያን የበይነመረብ ተጠቃሚዎች በስልካቸው ነው የሚጠቀሙት።

እ.ኤ.አ. በ2020 ከዓለም ዐቀፉ የቴሌኮሙኒኬሽን ኅብረት በሰበሰበው ዳታ፣ ከአምስት ኢትዮጵያውያን መካከል አንዳቸው ብቻ ንቁ የሞባይል የበይነመረብ ተጠቃሚ ናቸው። ከ500 ኢትዮጵያውያን መካከል የመሥመር በይነመረብ ብሮድባንድ የሚጠቀሙት አንዳቸው (አንድ ሰው) ብቻ ናቸው። 

የበይነመረብ ተዳራሽነት ልዩነት በበርካታ የመሠረተ ልማት ተግዳሮቶች የተፈጠረ ነው። የመሥመር በይነመረብ አገልግሎት የኤሌክትሪክ ኃይል ይፈልጋል። ኤሌክትሪክ ኃይል የሚያገኙት ደግሞ 48.2 በመቶ የሚሆኑት ኢትዮጵያውያን ብቻ ናቸው (እንደ ዓለም ባንክ መረጃ)። ገጠር ውስጥ የሚኖሩ ቤተሰቦች ኤሌክትሪክ የማግኘት ዕድላቸው (36.3 በመቶዎቹ ብቻ) ከከተማ ነዋሪዎች አንፃር (92.8 በመቶ) ሲታይ ዝቅተኛ ነው።

በቂ የመዋዕለ ንዋይ ፍሰት አለመደረጉም የኢትዮቴሌኮምን የመሠረተ ልማት ግንባታ ውሱን እንዲሆን አድርጎታል። በተጨማሪም የተዘረጉት ኔትዎርኮች ጊዜ ያለፈባቸው በመሆናቸው አስተማማኝ እና ሰፊ አገልግሎት መስጠት አልቻሉም።

ከአስፈላጊነቱ በተቃራኒ ሰፊ ተዳራሽነት ያለው አስተማማኝና ፈጣን የሞባይል በይነመረብ አገልግሎት በጣም ውሱን ነው።

እ.ኤ.አ. በ2016 ከ10 ኢትዮጵያውይን መካከል 6ቱ ሞባይል ስልክ አላቸው (አይቲዩ፣ 2016)። የኢትዮቴሌኮም የቅርብ ጊዜ ሪፖርት እንደሚያሳየው ከሆነ ደግሞ ከ5 ኢትዮጵያውያን መካከል አንዳቸው ብቻ የሞባይል በይነመረብ ተጠቃሚ ናቸው (የኢትዮቴሌኮም ሪፖርት 2013)

97 በመቶ ኢትዮጵያውያን የሚኖሩት የ2ጂ ሞባይል ኔትዎርክ አገልግሎት ማግኘት የሚችሉበት አካባቢ ነው። ነገር ግን ኔትዎርኩ 44 በመቶ የሚሆኑ ኢትዮጵያውያንን ብቻ ነው ማስጠቀም የሚችለው።

በኢትዮጵያ ያለው የ2ጂ ኔትዎርክ በጣም የሚዘገይ ነው። አንዳንዴ በሰከንድ 67 ኪሎ ባይት ዳታ ብቻ ነው የሚያስተላልፈው። በዚህም ምክንያት ዘመናዊ ድረገጾች እና የኢሜይል ሳጥኖችን መክፈት ይቸግራል። ዩቱዩብ ማየትማ ከናካቴው አይታሰብም።

85.5 በመቶ የሚሆኑት ኢትዮጵያውያን ደግሞ 3ጂ የሞባይል ኔትዎርክ በሚገኝበት አካባቢ ይኖራሉ። ይህም 2 ሜጋ ባይት ዳታ በሰከንድ ይሠራል።

2 ሜጋ ባይት በሰከንድ ማውረድ በሚችል በይነመረብ ማኅበራዊ ሚዲያ መጠቀም እና መልዕክት መለዋወጫዎችን መጠቀም ይቻላል። መደዋወል እና ቪዲዮ መመልከት፣ ሙዚቃ ማደመጥም ይቻላል።

የ4ጂ ኔትዎርክ ለ7 በመቶ የሚሆኑ ኢትዮጵያውያን ተዳራሽ ሲሆን፣ በተወሰኑ የአዲስ አበባ ክፍሎች ብቻ ይገኛል። ማዳረስ የሚችለው አቅሙ በ400 ሺሕ ሰዎች የተገደበ ነው። በአጭሩ፣ በአዲስ አበባ ከሚኖሩ 10 ሰዎች መካከል አንዳቸው ብቻ አገልግሎቱ ይደርሳቸዋል።

ነገር ግን ኢትዮጵያ፣ የኢኮኖሚ አቅሟ ያድግ ዘንድ፣ የ4ጂ በይነመረብ አቅርቦት ለበርካታ ዜጎች በብዙ ክልሎች መዳረስ አለበት።

የመሠረተ ልማቱ እና እንደ ስርዓተ ፆታ ያሉት ማኅበራዊ ተግዳሮቶቹ በቂ ያልሆኑ ይመስል፣ ፖለቲካዊ ተግዳሮቶችም አሉ።

ምንም እንኳን የበይነመረብ ተዳራሽነት ለኢኮኖሚያዊ ዕድገት፣ ለአካታችነት እና እኩልነት ለመጫወት ወሳኝ ሚና ቢኖረውም ቅሉ፣ መንግሥት - ከራሱ ግብ በተቃራኒ - የበይነመረብ ግንኙነት በማቋረጥ ሐሳብን የመግለጽ ነጻነትን ለመገደብ ይሞክራል።

በይነመረብን ማቋረጥ ዜጎች በመንግሥት ላይ ያላቸውን እምነት ከማጉደል እና የመንግሥትን ሰብዓዊ መብቶችን የማክበር ቁርጠኝነት ከመቃረኑም ባሻገር፣ የአገራችንን መልካም ገጽታ በዓለም ዐቀፍ መድረኮች የሚያጎድፍ እና በኢትዮጵያ የዲጂታል ኢኮኖሚ በ2025 ለመገንባት የወጣውን ስልታዊ ዕቅድ ያደናቅፋል።

መንግሥት የብሔራዊ ደኅንነት፣ የሕዝባዊ ስርዓት፣ የአገር ዐቀፍ ፈተናዎች ምሥጢር መጠበቅ የመሳሰሉትን ለበይነመረብ ማቋረጡ እንደ ምክንያት ሲጠቅስ ይደመጣል። ሆኖም የበይነመረብ መቆራረጡ ኢኮኖሚውን፣ የአገር ገጽታን እና ሰብዓዊ ደኅንነት ላይ ከፍተኛ ጉዳት እያደረሰ ነው።

ባሉፈት አምስት ዓመታት፣ ቢያንስ 17 ጊዜ የተመዘገቡ ከፊል ወይም ሙሉ የበይነመረብ መቆራረጦች ነበሩ። በዚህም ማኅበረሰቦች እርስበርሳቸው፣ ኢትዮጵያ ከመላው ዓለም ያላት ግንኙነት፣ እንዲሁም የንግድ ሥራዎች ተስተጓጉለዋል።

የኢትዮጵያ መንግሥት በይነመረብን አገር ዐቀፍ የኢኮኖሚ ዕድገት ለማነቃቃት ሊጠቀምበት ካቀደ፣ ዜጎች በይነመረብን ሊጠቀሙበት የሚችሉበትን ሁኔታም ማክበር እና በነጻነት መኖር፣ መማር፣ መሥራት እና መገናኘት እንዲችሉ ማድረግ አለበት።

ይህ ሥልጣን ላይ ያሉትን ሰዎች ስጋት ላይ ይጥል ይሆናል፣ ነገር ግን መንግሥት ራሱ በዲጂታል ኢትዮጵያ ዕቅዱ ተናግሮታል፤

እኛም ካርዶች በዚህ አባባል እንሥማማለን።